Mahmoud & Mahmoud

Staatloos, nooit hooploos

Op een vrijdagmorgen in februari van het jaar 2018 ontmoette ik Mahmoud Ali voor het eerst tijdens een NT2-les (les Nederlands voor anderstaligen) op het Friesland College in Heerenveen. Een goedgeklede, vriendelijke, stille man van destijds eind vijftig. Hij luisterde aandachtig, wachtte rustig zijn moment af om vervolgens perfect te antwoord geven op mijn vragen of juist langdurig na te denken over het correcte antwoord om daarna op basis van de logica van de grammatica te vragen waarom het antwoord toch niet iets anders kon zijn.

Mijn duo-collega en ik zagen al snel dat hij te goed was voor de klas waarin hij geplaatst was. Hij was klaar voor een hoger niveau en om in te schatten hoe we hem het beste les kon geven op dat hogere niveau, vroeg ik hem een tekst te schrijven over zichzelf. In korte tijd schreef hij een prachtige tekst, met als titel: Natuur is de grootste leraar. Daarin liet hij zien dat hij de taal niet alleen op een hoog niveau beheerste, maar ook wat voor kennis en wijsheid hij in pacht heeft. Hij schreef:

‘Toen ik een klein kind was, keek ik altijd naar mijn vader en hoe hij werkte in onze tuin. Want we hadden vroeger een grote tuin.

Er waren veel bloemen, groenten en bomen. Ik heb lange tijd tussen de planten op de grond gezeten en ik heb alles bestudeerd. Ik heb naar de bijen gekeken en naar een rij van mieren. Ik was benieuwd en wilde alles weten.

Hoe werken de mieren samen en hoe kunnen ze een rechte rij maken? Hebben ze hersenen?
Hoe kunnen bijen honing maken? Ik hield van de natuur en het leven. Ik wilde alles precies weten. Al die grote vragen zijn in mijn hoofd gebleven. Ik vroeg veel mensen en ik kreeg geen antwoorden.

Toen ging ik naar de velden en daar ontdekte ik veel nieuwe soorten dieren, planten, bloemen en insecten. Ik werd liefhebber van de natuur en het leven. Daarom ging ik naar de universiteit om biologie te studeren.

Daar heb ik heel veel geleerd en vond ik de antwoorden op mijn vragen. Ik heb veel over het leven geleerd door naar de dieren te kijken.
Ik heb geduld van de mieren geleerd.
Ik heb over de activiteiten van de bijen geleerd om actief te zijn.
Ik heb van de trekvogels geleerd dat ik naar een veilige plek moet gaan om mijn kinderen te beschermen.
Ik heb van de bloemen geleerd wat de ware betekenis van schoonheid is. Als je geest mooi is, worden alle dingen in het leven mooier.’

Met deze tekst, stroomde Mahmoud door naar de taalgroep voor gevorderden en in de jaren die volgden, leerde ik hem – en zijn buurman, die niet veel later ook op les kwam – steeds beter kennen. En met de week groeide mijn respect voor deze twee mensen; evenals onze vriendschap. En steeds vaker realiseerde ik me dat deze mannen, die beiden naar de voornaam ‘Mahmoud’ luisteren, mijn vader en zijn beste vriend hadden kunnen zijn.

Want net als mijn vader zijn zij ook docenten; onderwijskundigen zelfs. En net als hij zijn zij opgegroeid in de jaren 60. In een gezin dat herstellende was van een traumatische oorlogssituatie in een omgeving die hun ouders niet vertrouwd was. Mijn vaders ouders bouwden een nieuw leven op in het koude Nederland na een leven in het tropische Indonesië. Hun ouders in het modderige vluchtelingenkamp Yarmouk in Damascus, Syrië; na een vlucht uit Palestina. Maar allen gezegend met ouders die vastberaden waren hun kinderen een betere toekomst te geven..

En ik vroeg me af hoe mijn vader en zijn beste vriend zich staande zouden houden in een onbekend land, met een onbekende taal en een niet alledaags schrift. Zouden ze ondanks alles opgewekt zijn? Zouden ze de kansen die ze kregen met beide handen aangrijpen? Of zouden ze zich terugtrekken in hun schulp en in het verleden leven?

Ik hoop dat ze het nooit hoeven meemaken, maar als het toch zo zou zijn, hoop ik dat ze net als Mahmoud en Mahmoud als ware geluksvinders in het leven zullen staan. Nederig, dankbaar, vol levenslust én altijd oog hebbend voor de mooie, goede, fijne en leuke dingen in het leven. Want de Mahmouds zien en vinden het geluk dat overal om ons heen is. Geluk dat veel mensen niet meer zien in de waan van alle dag. Hun verhaal wil ik graag met jullie delen, in de hoop dat je anders gaat kijken naar vluchtelingen, maar ook dat je anders gaat kijken naar je omgeving en dat jij ook al het geluk om je heen vindt.

Wil je het boek bestellen?